ნაცარი მცენარეთა ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული დაავადებაა მსოფლიოში. ის აზიანებს ფოთლებს, ღეროებს და ზოგჯერ ნაყოფსაც, მრავალწლიანი და ერთწლიანი მცენარეების ფართო სპექტრში. როგორც ქრონიკული ინფექცია, ის მუდმივი და სერიოზული პრობლემაა მრავალი კულტურისთვის.

პათოგენები და კულტურები
ნაცარი გამოწვეულია ერიზიფალესის (Erysiphales) რიგის პათოგენური სოკოებით, რომლებიც სხვადასხვა ოჯახის და გვარის წარმომადგენლები არიან. თითოეული სახეობა კონკრეტულ კულტურებს აზიანებს. ნაცრის გამომწვევი სოკოს ტაქსონომია არაერთხელ გადაიხედა — ადრე ისინი ძირითადად გამონაზარდების მიხედვით კლასიფიცირდებოდნენ, ხოლო დღეს მეცნიერები მოლეკულურ-ფილოგენეტიკურ ანალიზებს იყენებენ.

პათოგენური სახეობები და მათი სამიზნე კულტურები:

• Uncinula necator – ვაზი

• Podosphaera aphanis – მარწყვი

• Podosphaera clandestina – ალუბალი

• Podosphaera xanthii – კიტრი, ნესვი, გოგრა, ყაბაყი

• Sphaerotheca pannosa – გარგარი, ატამი, ნექტარინი (ვაშლატამა)

• Blumeria graminis – ხორბალი

• Phyllactinia guttata – თხილი

• Leveillula taurica – პომიდორი

 

სიმპტომები
როგორც სახელიდან ჩანს, ნაცარი ფოთლებსა და ღეროებზე წარმოქმნის თეთრ, ზედაპირულ მიცელიუმსა და კონიდიებს, რაც ადვილად შესამჩნევია. ლაქები დროთა განმავლობაში ფართოვდება და ინტენსიურდება. სხვა დამახასიათებელი სიმპტომებია:
- ნეკროზული ლაქები
- ნაადრევი ფოთლების ცვენა
- მცენარის ზრდის ზოგადი შეფერხება
- ნაყოფის დეფორმაცია
- ქლოროზი

 

ყვავილედი და ნაყოფი ყველაზე მგრძნობიარეა ახალგაზრდა სტადიაში და შესაძლოა მთლიანად დაიფაროს ნაცრით. მძიმე ინფექციამ შესაძლოა მნიშვნელოვნად შეაფერხოს ნაყოფის ზრდა.

სასიცოცხლო ციკლი
ნაცრის სიცოცხლის ციკლი, როგორც წესი, იწყება კონიდიას ან ასკოსპორის მასპინძელ მცენარეზე მოხვედრითა და ჩანასახით. აღსანიშნავია, რომ ყველა სახეობას ასკოსპორები არ გააჩნია. ფორმირდება ერთი ან ორი ჩანასახოვანი მილი, რომელიც მცენარის ქსოვილში შეღწევას უზრუნველყოფს. სოკო მასპინძლის უჯრედის კედელს ენზიმების აქტივობით და ტურგორული წნევის მეშვეობით არღვევს და ქმნის ჰაუსტორიუმს საკვების მისაღებად.

​

სოკო მრავლდება როგორც უსქესოდ, ისე სქესობრივად.

უსქესო რეპროდუქცია იწყება ინფექციიდან რამდენიმე დღეში. კონიდიოფორები გამოდის ვეგეტატიური ჰიფებიდან და მწკრივებად წარმოქმნის კონიდიებს, რომლებიც ქარის საშუალებით ახლომდებარე მცენარეებზე ვრცელდება.

სქესობრივი რეპროდუქცია იწყება ასექსუალური გამრავლების სეზონის დასრულებისას. წარმოიქმნება (chasmothecia) – მრგვალი ნაყოფიერი სხეულები, რომელშიც ასკებია, სადაც ასკოსპორები ვითარდება. მამრობითი გამეტანგიიდან ბირთვი გადადის მდედრობითში (პლაზმოგამია), რის შედეგადაც წარმოიქმნება დიკარიოტული უჯრედი, საიდანაც ასკები წარმოიქმნება. ასკოში ასკოსპორების რაოდენობა სახეობების მიხედვით ორიდან რვამდე მერყეობს. ხელსაყრელ პირობებში ნაყოფსხეულები იხსნება და ასკოსპორებს გამოყოფს.

​

სოკო ზამთარს ატარებს სხვადასხვა ფორმით – სანაყოფე ჩანთების, კვირტების ინფიცირების ან მიცელიუმის სახით და კვლავ აქტიურდება გაზაფხულზე, როდესაც მისთვის ხელსაყრელი პირობები დადგება.  

როგორ დაგეხმარებათ ჩვენი მოწყობილობები?
ნაცარი მუდმივი საფრთხეა მრავალი კულტურისთვის, თუმცა METOS-ის გადაწყვეტილებებით შეგიძლიათ დროულად და ზუსტად დააკვირდეთ მის განვითარებას და თავიდან აიცილოთ გავრცელება. რადგან სოკოს განვითარება ძლიერ არის დამოკიდებული კლიმატურ პირობებზე, ამიტომაც აუცილებელია გარემოს და დაავადების რისკის მუდმივი მონიტორინგი.

დაიცავით თქვენი მცენარეები ტექნოლოგიის დახმარებით
ჩვენ გთავაზობთ სხვადასხვა კულტურისთვის ნაცრის განვითარების შესახებ გაფრთხილებებს შესაბამისი სენსორების გამოყენებით.